ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ (ΣΚΟΡΔΑΛΙΑ ΜΕ ΑΜΥΓΔΑΛΑ)

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ

(ΣΚΟΡΔΑΛΙΑ ΜΕ ΑΜΥΓΔΑΛΑ)

Χαίρομαι που ήρθες πάλι σήμερα. Με τριγυρίζουν κάποιες σκέψεις και δεν πρόκειται μόνο για τη σκορδαλιά με αμύγδαλο, εννοείται.

Όπως ξέρεις, σε λίγες ημέρες έχουμε 25^η Μαρτίου. Εθνική Εορτή. Από περιέργεια, κι επειδή πάντα έχω αμφιβολίες κατά πόσο θυμάμαι όλα όσα υποχρεωτικά αποστήθισα κάποτε στο σχολείο, άρχισα να ξαναδιαβάζω διάφορες πηγές.

Κρυπτογραφημένο έγγραφο 

με το έμβλημα της 

Φιλικής Εταιρείας 

και τα αρχικά "Η Ε[λευθερί]Α 

Η [θάνατ]ΟΣ".

Βρήκα στην αναζήτηση μου ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες του πλανήτη μας έχουν ένα «εθνικό σύνθημα». Ένα εθνικό ρητό, μια σύντομη φράση που εκφράζει τους ιδεατούς στόχους του έθνους. Ανακάλυψα πως το εθνικό σύνθημα της Ελλάδας, «Ελευθερία ή Θάνατος», χρησιμοποιείται ως εθνικό σύνθημα στη μακρινή Ουρουγουάη (Libertad o muerte) αλλά και στην κοντινή Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ΠΓΔΜ (Слобода или смрт). Όπως ότι τα περισσότερα εθνικά συνθήματα στον κόσμο συμπεριλαμβάνουν τις λέξεις:

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΙΡΗΝΗ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΕΝΟΤΗΤΑ, ΘΕΟΣ…

Για το τελευταίο δεν είμαι αρμόδια να μιλήσω. Όμως δεν είναι απίστευτο που, αν και οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν πως πρόκειται για σπουδαίες ανθρώπινες αξίες, τόσοι αιώνες  έχουν περάσει κι ακόμα στην πράξη οι αρχές αυτές δεν εφαρμόζονται; Ούτε καν από τις χώρες που πρώτες και με εθνική υπερηφάνεια τις διακηρύσσουν. Και να ‘ταν μόνο αυτό!

Ο Όρκος της Φιλικής Εταιρείας

«Η Ελληνική Επανάσταση ή Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με σκοπό την αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου εθνικού κράτους»… διάβασα σε μια εγκυκλοπαίδεια.

Πάει καιρός που έψαχνα μια ευκαιρία να γράψω κάτι γι’ αυτό στο μπλογκ μου, και να! Καλύτερη περίσταση από την Εθνική Γιορτή δεν θα έβρισκα! Φαντάσου για μια στιγμή πως… είσαι τουρίστας. Τα τελευταία 9 χρόνια επισκέπτεσαι την Ελλάδα. Φιλοξενείσαι σε ένα ελληνικό σπίτι. Ανοίγεις την τηλεόραση υπολογίζοντας πως θα δεις κάποιο ντοκιμαντέρ για την ένδοξη Αρχαία Ελλάδα. Ίσως τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη ή τον Αριστοτέλη να φιλοσοφούν. Αλλά βλέπεις... τουρκικές σειρές:

 

Τα Σύνορα Της Αγάπης, Χίλιες Και Μια Νύχτες, Κισμέτ, Ασημένια Φεγγάρια, Μενεξέ, Εζέλ, Πειρασμός, Έρωτας και Τιμωρία, Ασί, Σιλά, Ανταναλί, Σον, Φατμαγκιούλ, Καρανταγί, Ένα Αστέρι Γεννιέται, Θανάσιμη Ομορφιά, Η Προδοσία, Κρυμμένες Αλήθειες, Απαγορευμένη Αγάπη, Εκδίκηση…

Η σημαία των επαναστατών 

της Κεντρικής Μακεδονίας 

κατά το 1807 και το 1821

Παλιά οι γείτονες χρησιμοποιούσαν το σπαθί, τη φωτιά και τους έλληνες δοσίλογους. Φαίνεται πως στις μέρες μας οι Τούρκοι προτιμούν να εξαπλώνονται αναίμακτα, προς το παρόν. Με την τηλεόραση, με τα σήριαλ - και με τους έλληνες δοσίλογους, φυσικά. Χωρίς αυτούς, η δουλειά δεν γίνεται.

Οι άντρες εκεί «απέναντι» στα σήριαλ είναι πλούσιοι, καλοντυμένοι, ρομαντικοί. Οι γυναίκες κούκλες αψεγάδιαστες σαν μόλις να βγήκαν από μια μπουτίκ κι από το κομμωτήριο. Πλατεία Κολωνακίου, επί Ανδρέα Παπανδρέου, ένα πράμα! Βέβαια, διάβασα πως σύμφωνα με το τηλεοπτικό κανάλι Ελ Αραμπίγια τα τουρκικά σίριαλ έχουν προκαλέσει κάποιες δολοφονίες αλλά και διαζύγια. Φαίνεται πως η σύγκριση της (τουρκικής ή όχι) σύγχρονης τηλεόρασης με την πραγματική καθημερινότητα είναι κάπως θανατηφόρα.

H πρώτη ελληνική σημαία 

(1822-1978)

Κοίτα να δεις τώρα πως θα «αλλάξω» θέμα.

«… Οι απαρχές του ελληνικού εθνικού κινήματος βρίσκονται στην ώριμη φάση του νεοελληνικού Διαφωτισμού, περί το 1800. Η επανάσταση οργανώθηκε από μία οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814, τη Φιλική Εταιρεία. Την άνοιξη του 1821 οι Φιλικοί δημιούργησαν πολλές επαναστατικές εστίες από την Μολδοβλαχία μέχρι την Κρήτη…»

Ακολούθησε το «έλα να δεις» μέχρι που  η ελληνική ανεξαρτησία αναγνωρίστηκε το 1830 ενώ τα σύνορα του νέου κράτους οριστικοποιήθηκαν το 1832. Το 1838, η 25η Μαρτίου, επέτειος εορτασμού της έναρξης της επανάστασης, καθιερώθηκε ως ημέρα εθνικής εορτής και αργίας. 

Εθνική σημαία 1969–70, 

1978 έως σήμερα

Το σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος», διαδόθηκε ευρύτερα στον ελλαδικό χώρο στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821-1829. Ήταν η πολεμική ιαχή του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας. Εμφανίζεται επίσης στην Κρητική Επανάσταση του 1866-1899 αλλά και στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Κύπρου από την βρετανική κυριαρχία.

Το «Ελευθερία ή θάνατος», που έγινε εθνικό σύνθημα της Ελλάδας, συμβολίζει την αποφασιστικότητα των Ελλήνων για συνεχή αγώνα ενάντια στην καταπίεση και στην τυραννία.

Έψαξα να θυμηθώ τι ήταν η Φιλική Εταιρεία…

«Το 1814, τρεις ριζοσπάστες έμποροι μεσαίας οικονομικής εμβέλειας, ο Νικόλαος Σκουφάς, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ και ο Εμμανουήλ Ξάνθος, ίδρυσαν στην Οδησσό της Ρωσίας τη Φιλική Εταιρεία, μια μυστική παράνομη οργάνωση που λειτουργούσε στα πρότυπα των μασονικών στοών. Είχε ως στόχο τη συγκέντρωση πόρων και τη δημιουργία δομών για την κήρυξη επανάστασης για την ίδρυση ανεξάρτητου εθνικού κράτους…»

Νικόλαος Σκουφάς

«…Σε αντίθεση με άλλες εξεγέρσεις κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας στον κατακτημένο ελληνικό χώρο, οι οποίες συνδέονταν με πολιτικά σχέδια μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, η επανάσταση που σχεδίαζαν οι Φιλικοί επρόκειτο να είναι αυτοδύναμη επανάσταση των Ελλήνων. Το εθνικοαπελευθερωτικό εγχείρημα είχε να αντιμετωπίσει το ότι η Εκκλησία και οι τοπικές ηγετικές ομάδες του ελληνικού κόσμου, οι Φαναριώτες, οι αρματολοί και οι προεστοί, ήταν ενταγμένες στο οθωμανικό σύστημα εξουσίας, ενώ οι μη εγγράμματες μάζες δε συμμερίζονταν τις εθνικές ιδέες των διανοούμενων της διασποράς...»

«…Τα πρώτα δύο χρόνια από την ίδρυσή της, το έργο της Εταιρείας ήταν στάσιμο. Λίγα μέλη προστέθηκαν στην οργάνωση, όπως ο λόγιος Άνθιμος Γαζής, που έγινε μέλος της Αόρατης Αρχής, δεκαμελούς οργάνου που διηύθυνε την οργάνωση. Με τη λήξη των Ναπολεόντειων πολέμων και την ειρήνευση της Μεσογείου, οι ευρωπαϊκοί στόλοι ανέκτησαν τη θέση τους στο εμπόριο και η κρίση της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, που είχε ξεκινήσει το 1812, προσέλαβε μεγάλες διαστάσεις. Η κρίση επεκτάθηκε στις οικονομικές δραστηριότητες που ήταν συνδεδεμένες με την εμπορική ναυτιλία, οδηγώντας ολόκληρες κοινωνικές ομάδες σε αδιέξοδο: συσσωρευμένα εφοπλιστικά κεφάλαια παρέμειναν ανενεργά, ενώ ναυτικοί, τεχνίτες και βιοτέχνες έμειναν άνεργοι ή αναγκάστηκαν να αναζητήσουν εργασία στην αγροτική παραγωγή ως κολίγοι...»

Αθανάσιος Τσακάλωφ

«…Το 1818 τα μέλη της Αρχής συγκεντρώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και ανέθεσαν σε απεσταλμένους τους, τους ‘Αποστόλους’, περιοδείες για τη συλλογή πληροφοριών και τη μύηση νέων μελών. Από τη χρονιά εκείνη, πρώτη χρονιά της μεγάλης κρίσης στην εμπορική ναυτιλία, τα μέλη της Εταιρείας αυξήθηκαν αλματωδώς. Εκμεταλλευόμενοι μια μακραίωνη παράδοση χρησμολογιών και τη διάδοση των μεσσιανικών αντιλήψεων στις παραδοσιακές ορθόδοξες κοινότητες των ελληνικών χωρών, οι Φιλικοί άφηναν να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι διέθεταν τη στήριξη της Ρωσίας. Οικειοποιήθηκαν το μεσσιανικό λόγο και χρησιμοποίησαν εκκοσμικευμένη την έννοια της παλιγγενεσίας. Έτσι, διευκολύνθηκε η ανάπτυξη ενός απελευθερωτικού ήθους ανάμεσα στα παραδοσιακά ορθόδοξα στρώματα, όπως οι προεστοί, οι κλεφταρματολοί, οι κληρικοί και οι χωρικοί, και η υιοθέτηση από μέρους τους του κλασικιστικού μύθου περί καταγωγής από τους αρχαίους Έλληνες και του νεωτερικού επαναστατικού προγράμματος. Προσβλέποντας στη ρωσική βοήθεια, ανταποκρίθηκαν θετικά οι προεστοί της Πελοποννήσου και ο μπέης της Μάνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης…»

Εμμανουήλ Ξάνθος

«…Η Φιλική Εταιρεία γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία στους κλεφταρματολούς που βρίσκονταν στα Επτάνησα και τη Ρωσία. Εκεί είχαν βρει καταφύγιο την πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα κλέφτες κυνηγημένοι από την Πελοπόννησο, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, και αρματολοί εκδιωγμένοι από τον Αλή Πασά. Μη γνωρίζοντας άλλα επαγγέλματα από αυτά του πολεμιστή και του ποιμένα, είχαν στρατολογηθεί σε ευρωπαϊκούς στρατούς, απασχόληση που, ωστόσο, εξέλιπε με το τέλος των Ναπολεόντειων πολέμων. Την περίοδο αυτή ήλθαν σε επαφή με τους Φιλικούς, που προπαγάνδιζαν επαναστατικές ιδέες, οργανώθηκαν στην Εταιρεία και συνεισέφεραν σημαντικά στην παρασκευή της Επανάστασης, κάποιοι από αυτούς και ως ‘Απόστολοι’…».

Σχεδίασμα της σημαίας 

των Σπετσών 1821

«…Το Σεπτέμβριο του 1818 η ηγεσία της Εταιρείας αποφάσισε να προτείνει στον Καποδίστρια να αναλάβει την αρχηγία της οργάνωσης και στάλθηκε γι' αυτό το λόγο στην Πετρούπολη ο Ξάνθος. Μετά την άρνηση του Καποδίστρια τον Ιανουάριο του 1820, ο Ξάνθος στράφηκε στο Φαναριώτη πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη, ανώτατο αξιωματικό του Ρωσικού στρατού, που τον Απρίλιο του 1820 δέχτηκε την πρόταση των Φιλικών και με τη συνθηματική ονομασία ‘Καλός’ ανέλαβε ‘Γενικός Έφορος’ (ή Επίτροπος) της Αρχής…»

Το 1822, λαμβάνει χώρα η Α´Εθνική Συνέλευση στην Επίδαυρο. Το ‘Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος’ που προέκυψε είναι ουσιαστικά το πρώτο ελληνικό σύνταγμα. Το Πολίτευμα καθιέρωσε τα χρώματα κυανό και λευκό και ανέθεσε στο Εκτελεστικό Σώμα να προσδιορίσει τη μορφή της Ελληνικής σημαίας.

Σχεδίασμα της σημαίας 

των Ψαρών 1821

Θέλησαν να αποφύγουν το κόκκινο και το πράσινο, χρώματα που συνδέονταν με την ισλαμική Οθωμανική Αυτοκρατορία; Συμβολίζει η επιλογή των χρωμάτων το γαλάζιο της θάλασσας του Αιγαίου και το λευκό των κυμάτων του; Η πιο διαδεδομένη θεωρία για το πλήθος των λωρίδων, είναι ότι συμβολίζουν τις συλλαβές της φράσης «Ελευθερία ή Θάνατος». Οι πέντε κυανές τις συλλαβές Ε-λευ-θε-ρί-α και οι τέσσερις λευκές ή θά-να-τος. Πάντως πολλές από τις σημαίες της επανάστασης έφεραν τις φράσεις «Ελευθερία ή Θάνατος» ή «Ή ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ» ή «ΝΙΚΗ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ».

Αν έφτασες διαβάζοντας ως εδώ και δεν λάκισες στο δρόμο, σε παραδέχομαι! Σου βγάζω το καπέλο, που λέγανε οι παλιοί. Λοιπόν, ορίστε και το δώρο σου:

ΣΚΟΡΔΑΛΙΑ ΜΕ ΑΜΥΓΔΑΛΑ 

(ΓΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΗΡΩΕΣ)

ΥΛΙΚΑ

½ κιλό ψωμί χωριάτικο (μπαγιάτικο χωρίς την κόρα)
7 σκελίδες σκόρδο (ξεφλουδισμένο και χωρίς το φύτρο)
1 φλιτζ. τσαγιού αμύγδαλα (ξεφλουδισμένα)
1 φλιτζ. τσαγιού ελαιόλαδο (καλής ποιότητας)
½  φλιτζ. τσαγιού ξύδι λευκό
αλάτι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σε ένα μπολ μουλιάζω την αμυγδαλόψιχα μέσα σε λίγο ζεστό νερό για 1 ώρα περίπου και μετά την σκουπίζω με απορροφητικό χαρτί. Σε μια λεκάνη κουζίνας βάζω το ψωμί κομμένο σε φέτες και από πάνω ένα πιάτο. Προσθέτω νερό μέχρι να το σκεπάσει και το αφήνω μέχρι να μουσκέψει καλά. Ύστερα το στύβω πολύ καλά με τα χέρια μου και το βάζω στο μίξερ μαζί με τα αμύγδαλα και το σκόρδο μέχρι να γίνει πολτός. Προσθέτω διαδοχικά λίγο-λίγο το λάδι και το ξύδι και χτυπάω μέχρι να αποκτήσει λεία υφή. 


Αν είναι πολύ σφιχτή, ρίχνω λίγο νερό. Δοκιμάζω και προσθέτω αλάτι, λάδι ή ξύδι σύμφωνα με τα γούστα μου. Φυλάω τη σκορδαλιά σε ένα γυάλινο μπολ στο ψυγείο.

Με αγάπη,

Η θεία Μαριλίζ

Υ.Γ. «Ὁ κόσμος μᾶς ἔλεγε τρελλούς. Ἡμεῖς, ἂν δὲν εἴμεθα τρελλοί, δὲν ἐκάναμεν τὴν ἐπανάστασιν…» Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Απομνημονεύματα

* All images in  this post without my own copyright are found in WIKIPEDIA